In rugby, soos in die lewe, is daar ’n paar heilige reëls. Jy respekteer die spel. Jy speel hard, maar regverdig. Jy word gestraf wanneer daar bewyse is – nie wanneer iemand dink hy het iets gesien nie. En wanneer daardie lyn oorgesteek word – wanneer ’n speler gestraf word sonder bewyse, net op ’n beskuldiging – dan is ons in gevaarlike grondgebied. Dis presies wat nou met Jan-Hendrik Wessels gebeur.
Die Bulle se voorryspeler, een van die belowendste jong stutte in Suid-Afrikaanse rugby, is glo met ’n nege-wedstryd skorsing getref vir die beweerde aanranding van Connacht-flank Josh Murphy – deur hom glo in die geslagsdele te gryp tydens ’n URC-wedstryd in Galway. Die voorval het glo in die 18de of 19de minuut plaasgevind. Murphy het onmiddellik vir die skeidsregter gesê wat gebeur het. Die ref het dit na die TMO gestuur. Die TMO het gekyk… en geen deurslaggewende bewyse gevind nie.
Lees dit weer: geen deurslaggewende video-bewyse nie.
En tog, weke later, word Wessels vir nege wedstryde geskors – ’n strawwe gewoonlik gereserveer vir ooguitkrap, byt of duidelike gewelddadige gedrag wat in HD vasgevang is. Hierdie keer is daar egter geen beeldmateriaal wat dit bevestig nie. Geen kamera wat dit wys nie. Net die woord van een speler teen ’n ander.
En dit, dames en here, behoort elke rugbyspeler onrustig te maak.
’n Skorsing sonder bewyse
Volgens berigte van SuperSport, The Citizen en The Post is die Bulle self oorval deur die nuus – hulle het eers uit die media gehoor van Wessels se skorsing voordat enige amptelike kennisgewing van die URC gekom het. Tydens die wedstryd is Wessels nie eens gestraf of met ’n kaart gewaarsku nie. Intussen het Murphy – die sogenaamde slagoffer – ’n 20-minuut rooi kaart gekry vir ’n hou teen Wessels.
Dis amper farss. Die speler wat glo die oortreder is, is nie gestraf nie, terwyl die een wat kla, met die rooi kaart sit. En dan, ’n paar weke later, verander alles.
Dis Kafka in ’n rugbytrui – ’n dissiplinêre drama sonder bewyse, maar met ’n klaargeskryfde vonnis.
Rassie se frustrasie en die bordroomgeveg
Springbok-afrigter Rassie Erasmus het sy frustrasie duidelik gemaak: “Ons moet hulle nou in die bordkamers wen.” En hy’s reg. Want wanneer rugby van die veld afskuif en in die papierwerk beland – wanneer dissiplinêre besluite polities word in plaas van prosedureel – ly die gees van die spel.
As die URC se dissiplinêre paneel inderdaad besluit het op gehoorsê en getuienis sonder bevestigde beeldmateriaal, het hulle ’n blikkie wurms oopgemaak wat die sport lank sal teister. Wat keer volgende keer dat ’n speler sê: “Hy het my geslaan,” of “Hy het my gekrap,” wanneer daar geen video is nie? Wat as blote beskuldigings genoeg word om iemand vir maande te skors? Rugby spog met sy regverdigheid en integriteit – maar hierdie besluit? Dit stel ’n gevaarlike presedent.
Hoekom dit saak maak
Kom ons sê dit soos dit is: Jan-Hendrik Wessels se naam is nou verbind aan ’n beskuldiging wat niemand op kamera kan bewys nie. Daardie vlek gaan nie maklik weg nie. Selfs al word hy later onskuldig bevind, is die skade gedoen. En dis die soort skade wat lank bly kleef.
Vir Suid-Afrikaanse rugby is dit selfs erger. Wessels is deel van ’n nuwe generasie Springbok-voorrymanne – sterk, gedissiplineerd, slim. Om hom te verloor oor ’n twyfelagtige dissiplinêre besluit skaad die span net maande voor belangrike toetse. Die Bulle is ook verward – beroof van ’n sleutelspeler in ’n kritieke fase van hul URC-veldtog.
Maar meer as enige individuele verlies, vra hierdie saak hoe rugby se regstelsel bestuur word. As jy begin mense straf sonder harde bewyse, verander rugby in ’n spel van gerugte, nie feite nie. En sodra daardie deur oop is, kry jy dit nie maklik weer toe nie.
Rugby se glybaan
Die Wessels-saak gaan nie net oor hom nie – dis oor waar die sport op pad is. As ’n nege-wedstryd skorsing op halwe getuienis gegrond kan word, wat keer dat dissiplinêre panele begin glo wat hulle nie kan sien nie? Rugby het nog altyd op video-analise staatgemaak juis om emosie van feit te skei.
Maar dink net: ’n speler sê, “Hy het my oog gekrap.” Die beeldmateriaal wys niks. En tog volg ’n skorsing. Dis nie geregtigheid nie; dis aanname. En aanname hoort nie in rugby se dissiplinêre proses nie.
Wat die saak nog slegter maak, is die persepsie: ’n Suid-Afrikaanse speler, in ’n wedstryd in die noorde, wat gestraf word deur ’n paneel sonder duidelike beeldmateriaal. Dit laat weer daardie ou gevoel opvlam dat suidelike spanne dikwels die kortste end kry in noordelike kompetisies – dat “rugbygeregtigheid” soms afhang van jou breedtegraad.
Die mens agter die saak
Agter die koerantopskrifte is daar ’n 23-jarige speler met ’n loopbaan om te beskerm. Hy het homself deur die Bulle-akademie opgewerk, nasionale aandag getrek, en staan op die rand van iets besonders. Om hom nou met só ’n ernstige beskuldiging te brandmerk – sonder bewyse – is nie net onregverdig nie, dis emosioneel vernietigend.
In enige ander beroep sou ons dit noem wat dit is: laster sonder behoorlike regsproses.
Wat gebeur volgende
Volgens die jongste berigte wag die Bulle steeds op amptelike bevestiging van die URC en beplan hulle om die besluit te betwis. En hulle is reg om dit te doen. Suid-Afrikaanse rugby móét hier standpunt inneem. Want vandag is dit Jan-Hendrik Wessels. Môre kan dit enigiemand wees – jou eie seun, jou spanmaat – gestraf op reputasie eerder as op feite.
Rugby se dissiplinêre prosesse is daar om spelers teen onsportiewe optrede te beskerm. Maar hulle is óók daar om onskuldige spelers teen vals of onbewysbare eise te beskerm. Wanneer daardie balans val, val die morele ruggraat van die spel saam.
Die laaste fluit
Hier gaan dit nie net oor een man se skorsing nie. Dis oor die siel van die sport. As jy iemand vir nege wedstryde kan skors oor beskuldigings en vae beeldmateriaal wat “nie kan bevestig of ontken nie”, dan word elke vasvat, elke duik, elke ruskrag ’n regsgevaar.
Rugby verdien beter. Jan-Hendrik Wessels verdien beter. En totdat bewys weer belangriker is as persepsie, moet Suid-Afrikaanse rugby aanhou veg – nie net in die skrums en lynstane nie, maar in die bordkamers waar waarheid en geregtigheid nou getoets word.
Want wanneer geregtigheid begin raai, word die spel self geblindslaan.
